آیا صندوق های سرمایه گذاری مطمئن هستند؟

سرمایه‌گذاری، فعالیتی مهم و حیاتی است و موفقیت در آن به دانش و تجربه نیاز دارد. ریسک موجود در سرمایه‌گذاری به طور کلی بالا است و حتی ممکن است سرمایه‌گذار را با از دست دادن کل سرمایه‌اش مواجه کند. از طرف دیگر می‌تواند تا میزانی بدون ریسک باشد که برابر با گذاشتن سرمایه در بانک باشد.

برای کاهش ریسک و افزایش موفقیت در سرمایه‌گذاری لازم است تا سرمایه‌گذار تعادل را میان ریسک و سود حفظ کند و در واقع با تحمل ریسک، به کسب سود دست یابد. با وجود این‌که کلمه ریسک بار منفی با خود دارد، ولی تعریف علمی ریسک کاملا بدون چنین مفهوم ناخوشایندی است. در واقع منظور از ریسک بیشتر یک سهم نسبت به دیگری، به معنی احتمال سود و در عین ‌حال احتمال ضرر بیشتر سهم در مقایسه با سهم دیگر است.

صندوق‌ های سرمایه گذاری مطمئن نیز چنین ساز و کاری دارند. البته درجات ریسک و کسب سود در انواع مختلف صندوق ‌های سرمایه گذاری، متفاوت است. در این مطلب در مورد انواع صندوق های سرمایه گذاری، میزان ریسک هر کدام و شاخص‌های سنجش و انتخاب صندوق سرمایه گذاری مناسب توضیحاتی ارائه خواهیم داد.

صندوق های سرمایه گذاری مطمئن تحت نظارت کدام سازمان قرار دارند؟

یکی از اطلاعات مهم به منظور آشنایی با صندوق های سرمایه گذاری، نهاد ناظر بر این صندوق‌ها است. همان‌گونه که بانک‌ها تحت نظارت بانک مرکزی فعالیت می‌کنند. صندوق‌ها زیر نظر سازمان بورس قرار داشته و زیر مجموعه موسسات بازار مالی محسوب می‌شوند. عملکرد صندوق‌ها کاملا تحت نظارت سازمان بورس است و ملزم به ارائه گزارش‌های مالی دارایی‌های خود به صورت ماهانه به سازمان بورس هستند. این گزارش‌ها شامل خرید و فروش دارایی‌ها می‌باشد و در سامانه کدال با جستجوی نام هر صندوق قابل مشاهده است.

کدام صندوق های سرمایه گذاری مطمئن کم ریسک هستند؟

در میان انواع صندوق های سرمایه گذاری مطمئن، صندوق سرمایه‌گذاری با درآمد ثابت و صندوق سرمایه‌گذاری مختلط، نسبت به سایر صندوق‌ها ریسک کمتری دارند. دلیل ریسک کم این دو صندوق این است که درصد زیادی از دارایی‌هایشان را در اوراق با درآمد ثابت (اوراق مشارکت) به پشتوانه‌ی دولت سرمایه‌گذاری می‌کنند. به علاوه این صندوق‌ها، درصدی از دارایی‌هایشان را نیز در بورس سرمایه‌گذاری می‌کنند که موجب کسب سود بیشتر نسبت به سرمایه‌گذاری کامل در اوراق مشارکت دولتی خواهد شد. بنابراین سرمایه‌گذاری در این دو صندوق می‌تواند تناسب معقول و منطقی میان ریسک و کسب بازدهی باشد.

هم‌چنین افراد علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بازار طلا می‌توانند در صندوق های سرمایه گذاری مبتنی بر طلا به عنوان یک سرمایه‌گذاری کم‌ریسک و دارای بازدهی مناسب سرمایه‌گذاری کنند. به دلیل این‌که سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها مزیت‌هایی نسبت به خرید طلای فیزیکی دارد. از جمله این مزیت‌ها می‌توان به عدم نیاز به سرمایه زیاد و نداشتن دغدغه نگهداری طلای فیزیکی اشاره کرد. در حالی ‌که بازدهی صندوق‌های طلا برابر با بازدهی حاصل از خرید و نگهداری طلای فیزیکی است.

به علاوه، افراد علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در بورس که تخصص و زمان لازم برای مدیریت سبد سهام خود را ندارند، می‌توانند از صندوق های سرمایه‌گذاری سهامی استفاده کرده و از مزایای کم بودن ریسک آن نسبت به سرمایه‌گذاری در بورس برخوردار شوند. دلیل ریسک کم این صندوق‌ها تخصص مدیر صندوق در مدیریت دارایی‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها می‌باشد. به همین دلایل است که گفته می‌شود سرمایه‌گذاری در صندوق های سرمایه گذاری حتی در ریسکی‌ترین نوع آن، با ریسک کمتری نسبت به سرمایه‌گذاری مستقیم در بازار بورس همراه خواهد بود.

هر کدام از صندوق‌ های سرمایه گذاری مطمئن چه میزان ریسک دارند؟

رتبه‌بندی صندوق های سرمایه گذاری با توجه به میزان ریسک (از کم ریسک به پر ریسک) عبارت است از:

رتبه اول:

در بین انواع صندوق های سرمایه گذاری، صندوق درآمد ثابت (Fixed Income) کم‌ریسک‌ترین است و البته به همین دلیل نیز سود مورد انتظار کمتری دارد، به ‌طور کلی سود صندوق‌های درآمد ثابت را با سود سپرده‌های بانکی مقایسه می‌کنند ولی این صندوق‌ها اغلب سود بیشتری نسبت به سپرده‌های بانکی برای سرمایه‌گذاران به ارمغان می‌آورند.

رتبه دوم:

صندوق‌های مختلط، در میان صندوق های سرمایه گذاری موجود، دارای ریسک و بازدهی متوسط و معقول هستند. به این معنی که ریسکشان به میزان ریسک صندوق سهامی زیاد نیست و بازدهی آن‌ها هم مانند صندوق ‌های درآمد ثابت کم نیست. در واقع این صندوق از نظر ریسک و بازده نقطه‌ی وسط میان صندوق درآمد ثابت و سهامی قرار می‌گیرد.

رتبه سوم:

صندوق‌های سهامی و شاخصی، به دلیل این که درصد زیادی از سرمایه‌شان (در بعضی موارد تا ۹۵ درصد) را به سرمایه‌گذاری در بازار بورس تخصیص می‌دهند، با در نظر گرفتن نوسان‌های رایج در بازار سهام ریسک بیشتری نسبت به سایر صندوق‌ها دارند. البته با این‌ وجود، این نوع صندوق‌ها ریسک کمتری در مقایسه با سایر بازارهای مالی دارند و به همین دلیل در میان انواع صندوق‌ها دارای بیشترین محبوبیت هستند.

رتبه چهارم:

در نهایت پر ریسک‌ترین نوع صندوق‌ های سرمایه گذاری، صندوق‌ جسورانه یا خطرپذیر است. دلیل ریسک زیاد این صندوق‌ها این است که دارایی خود را در کسب‌ و کارهای جدید و نوپا سرمایه‌گذاری می‌کند و البته در صورت کسب سود، سود بیشتری نیز عاید سرمایه‌گذاران خواهد شد.

ساز و کار صندوق با درآمد ثابت چگونه است؟

صندوق‌های با درآمد ثابت، مبالغ سرمایه‌گذاری شده را تنها در اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌کنند. اوراق بهادار با درآمد ثابت شامل اوراق مشارکت، اوراق اجاره، اوراق بهادار رهنی و گواهی‌های سپرده منتشرشده توسط بانک‌ها و مؤسسات مالی دارای مجوز از سوی بانک مرکزی هستند. همان‌گونه که گفتیم، این نوع صندوق نرخ ریسک و البته سود کمتری نسبت به سایر صندوق‌ها دارد، ولی دارای درآمد ثابت و ضمانت نقدشوندگی توسط بانک‌ها هستند. به منظور انتخاب بهترین صندوق درآمد ثابت بررسی موارد زیر ضروری است.

– سایز صندوق

– سابقه نوسان سود صندوق

– عملکرد صندوق در مقایسه با سایر صندوق‌های درآمد ثابت در چند ماه اخیر

سایز صندوق

صندوق دارای سایز کوچک قدرت مانور و انعطاف‌پذیری بیشتری نسبت به صندوق‌های بزرگتر دارد. به دلیل این‌که هرچه دارایی صندوق بیشتر باشد، مجبور به تقسیم سرمایه میان دارایی‌های بیشتری خواهد بود و این امر مدیریت صندوق را با دشواری بیشتری مواجه می‌کند. ولی صندوق کوچک قابلیت مانور میان دارایی‌ها و سهام مختلف را دارد و بنابراین راحت‌تر قادر به کسب سود بالا می‌باشد. به همین دلیل است که صندوق‌های پربازده معمولا کوچک هستند و سقف آن‌ها تکمیل است.

سابقه نوسان سود صندوق در چند ماه اخیر

بررسی میزان پایداری و نوسان سود در ماه‌های گذشته، شاخص مهم دیگر در بررسی عملکرد مدیریت صندوق است. بررسی سود یک‌ماهه، اطلاعات قابل اتکایی به ما نمی‌دهد، زیرا ممکن است در یک ماه اخیر، بازار شرایط مساعدی یا نامساعدی داشته و به عملکرد مطلوب یا نامطلوب صندوق منجر شده است. بنابراین لازم است این مقایسه و بررسی در مقیاس بزرگ‌تر و حداقل سه‌ماهه انجام گیرد. پس از بررسی‌ها مشخص می‌شود که به طور کلی نوسان سود بعضی صندوق‌ها بیشتر است ولی برخی دیگر با نوسان کمتری موفق به کسب سود می‌شوند. به طور کلی نوسان در سودآوری صندوق‌ها به دو دلیل عمده درصد سرمایه‌گذاری صندوق در سهام و  میزان ریسک سبد سهامی صندوق می‌باشد.

با توجه به این‌که به میزان ۵ تا ۲۰ درصد از سبد صندوق‌های درآمد ثابت مطابق با دستورالعمل سازمان بورس در بازار بورس سرمایه‌گذاری می‌شود، درصد اصلی نوسان سود این صندوق‌ها مربوط به همین سبد بورسی است. زیرا همان‌گونه که روشن است، اوراق درآمد ثابت صندوق، نوسان قابل توجهی ندارد و با روند ملایم رشد می‌کند. بنابراین یکی از دلایل نوسان سود زیاد در این نوع صندوق، درصد بالاتر سهام در سبد بورسی آن است. با توجه به این‌که سبد صندوق‌ها ماهانه به ‌صورت شفاف منتشر می‌شود، می‌توان با مشاهده‌ی میزان و درصد سرمایه‌گذاری در هر کدام از دارایی‌ها به صورت دقیق‌تر دلایل نوسان را مورد بررسی قرار داد. ولی روشن است که هر چه یک صندوق درصد بالاتری را به سهام اختصاص دهد، یعنی سبد این صندوق ریسک بیشتری دارد.

البته لازم است توجه کنید که حتی در بین دو صندوق با درصد یکسان سرمایه‌گذاری در سبد سهامی، ممکن است تفاوت سود زیادی وجود داشته باشد. دلیل این تفاوت استراتژی سرمایه‌گذاری صندوق و مفهوم ریسک می‌باشد. برخی صندوق‌ها، سبد سهامی‌شان را به سهم‌های دارای ریسک بالا اختصاص می‌دهند، بنابراین با اصلاح بازار به افت بیشتر و با صعود بازار به رشد بیشتر دست پیدا می‌کنند. برعکس برخی صندوق‌ها، با سرمایه گذاری در سبد کم ریسک سهام، کمتر تحت تأثیر نوسانات بازار قرار می‌گیرند.

عملکرد صندوق در مقایسه با سایر صندوق های درآمد ثابت

برای تصمیم‌گیری درست لازم است چند صندوق در دوره زمانی مشخص با هم مقایسه شوند. برای جلوگیری از صرف زمان زیاد می‌توان بازده صندوق‌ها را با نرخ بازده بازار صندوق‌ها مورد سنجش قرار داد. به این معنی که متوسط بازدهی تمام صندوق‌های درآمد ثابت فعال در بازار را به عنوان بازده بازار در نظر گرفته و در صورت بالاتر بودن بازده صندوق نسبت به بازده بازار، یعنی عملکرد صندوق مورد نظر از متوسط بازار بهتر است.

عملکرد کدام یک از صندوق های سرمایه گذاری مطمئن بهتر است؟

انتخاب مناسب میان صندوق های سرمایه گذاری مطمئن با درآمد ثابت به خود سرمایه‌گذار و ویژگی‌های مورد نظر او بستگی دارد. برخی سرمایه‌گذاران که ریسک‌پذیری کمی دارند، سود مطمئن بدون نوسان زیاد را ترجیح می‌دهند. ولی برخی دیگر ترجیح می‌دهند در صندوقی با احتمال سود بالا و در عین ‌حال ریسک بالاتر سرمایه‌گذاری کنند. ولی به طور کلی طبق یک قاعده مشخص، هر چه بازه سرمایه‌گذاری کوتاه‌مدت‌تر باشد، سرمایه‌گذاری در صندوق‌های دارای نوسان بسیار کم گزینه بهتری است. برای بازه‌های زمانی میان‌مدت و بلندمدت، چون نوسانات اقتصاد و بازار بیشتر است، سرمایه گذاری در صندوق درآمد ثابت با درصد بیشتر سهام مناسب‌تر خواهد بود.

از بین صندوق های سرمایه گذاری مختلط و سهامی کدام بهتر است؟

بازار صندوق‌های مختلط و سهامی در مقایسه با صندوق‌های درآمد ثابت بسیار کوچک‌تر است. تمام معیارهای انتخاب صندوق درآمد ثابت برای انتخاب صندوق‌های مختلط و سهامی نیز کاربرد دارد. ولی یک معیار متفاوت برای این صندوق‌ها وجود دارد و آن هم این است که در صندوق‌های درآمد ثابت از معیار مقایسه بازدهی صندوق نسبت به بازده بازار درآمد ثابت استفاده می‌شود. ولی در صندوق‌های مختلط و سهامی، معیار مورد سنجش اصلی معیار شاخص کل است و در واقع بازدهی صندوق‌ها با شاخص کل بازار قابل سنجش می‌باشد. معمولاً در وب‌سایت همه‌ی صندوق‌های مختلط و سهامی نمودار مقایسه بازدهی صندوق در مقایسه با شاخص کل به منظور مشاهده و بررسی قرار داده می‌شود.

صندوق های سرمایه ‌گذاری مطمئن تر است یا بورس؟

با توجه به این‌که صندوق های سرمایه ‌گذاری مشترک در سبدی بسیار متنوع شامل سهام و سایر انواع اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کنند، ریسک سرمایه‌گذاری تا حد زیادی کاهش می‌یابد. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق سرمایه‌گذاری در مقایسه با ریسک سرمایه‌گذاری مستقیم در بورس کمتر است.

سخن نهایی

به طور کلی صندوق های سرمایه گذاری دارای اهداف سرمایه‌ گذاری مختلف و بنابراین، میزان ریسک‌های متفاوتی هستند. هر سرمایه‌گذار، باید صندوق سرمایه‌گذاری را انتخاب کند که با ریسک مورد نظر و اهداف مالی او تطابق داشته باشد. البته ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها به طور کلی کم است و حتی پرریسک‌ترین صندوق‌ها به دلیل نظارت سازمان بورس بر لیست سهم‌هایی که صندوق‌ها در آن سرمایه‌گذاری می‌کنند، نمی‌توانند با ریسک مواجه شده و در هر دارایی سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین ریسک ورشکستگی یا صفر شدن سرمایه در صندوق‌ها بسیار کم است. تنها ریسک ممکن در صندوق‌های دارای ریسک بالا، عدم کسب سود یا از دست دادن درصدی از سرمایه است. افراد می‌توانند بدون نگرانی از کلاه‌برداری با اطمینان در این صندوق ها به سرمایه گذاری اقدام کنند و تنها نکته‌ای که باید در نظر داشته باشند، ریسک کلی بازار است. با خرید ترکیبی از سهام شرکت‌ها در قالب صندوق، نوسانات بازار صندوق شما را نیز متأثر می‌کند.