پیش از ورود به بورس و سرمایهگذاری در این بازار لازم است با مفاهیم کلی مانند بازار اصلی بورس، بازار فرعی بورس کالا، تفاوت بازار اصلی و بازار فرعی، نقدشوندگی و غیره آشنا شویم. ورود به بازار بورس بدون اطلاعات کافی علاوه بر کاهش درصد سودآوری و موفقیت، احتمال مواجهه با زیان بالا و از دست دادن سرمایه را نیز برای معاملهگران به دنبال دارد. در این مطلب در مورد مفاهیم بازار اصلی و بازار فرعی بورس کالا، تفاوت آنها و نحوه طبقه بندی شرکتها در این بازارها توضیحاتی به شما ارائه خواهیم داد. البته لازم است ابتدا با مفهوم نقد شوندگی آشنا شوید.
منظور از نقد شوندگی یک سهام چیست؟
منظور از نقد شوندگی سهام سرعت تبدیل آن به پول در فرایند فروش است. به این معنی که هر چه سرعت تبدیل یک سهام به پول نقد بیشتر باشد، از نقد شوندگی بیشتری نیز برخوردار است. بنابراین، سهمهایی که در بازار بورس به دفعات بیشتری مورد خرید و فروش قرار گرفته و سهم بالاتری در معاملات بورس داشته باشد، از نقدشوندگی بیشتری برخوردار هستند .
منظور از بازار اصلی بورس چیست؟
از سال ۱۳۸۱ معاملات سهام شرکتهای نقدشونده و غیر نقدشونده در بازار بورس تهران در تابلوهای مختلفی نشان داده میشود. به این صورت که قیمتها و معاملات بورس در سه تابلوی اول و دوم و تابلوی فرعی نمایش داده میشود. به مکانی که تابلوی اول و دوم در آن قرار دارند تالار اصلی یا بازار اصلی بورس گفته میشود.
منظور از بازار فرعی بورس چیست؟
برخی کالا نیز به دلیل نداشتن شرایط عرضه در بازار فیزیکی، در بازار فرعی عرضه میشوند و به همین دلیل این بازار به تالار یا بازار فرعی بورس کالا معروف است. از جمله این کالاها میتوان به فولاد، پلیمر، شیمیایی، ضایعات، روی، مس، مواد معدنی، سولفات، آهک، صنعتی و اموال غیرمنقول شامل املاک و مستقلات اداری، تجاری، مسکونی و اراضی کشاورزی اشاره کرد. معامله در بورس کالا از مزایایی مانند ساز و کار ارزشگذاری شفاف، هزینه پایین معاملات، ریسک پایینتر، وجود نظارت بیشتر بر خرید و فروش، امکان عرضهی کالاهای جدید، امکان بهرهمندی از معافیت مالیاتی و غیره برخوردار است.
بنابراین، بازار فرعی بورس کالا، به منظور خرید و فروش کالاهای خاصی مانند کالاهای کشاورزی، پتروشیمی و صنعتی بین خریداران و فروشندگان ایجاد شده است و به عنوان یک بازار سازمانیافته در رفع بسیاری از موانع در زمینه کشف قیمت کالاهای اساسی نقش موثری دارد. همچنین ساز و کارهای این بازار موجب کاهش مشکلات ناشی از عدم وجود قوانین و سیستم کارآمد در این حوزه شده است.
پذیرش در بازار فرعی بورس کالا چه شرایطی دارد؟
به منظور پذیرش کالاها در بورس کالا، احراز شرایط زیر ضروری است.
– عدم وجود ممنوعیت قانونی در کالای مورد معامله
– امکان بررسی احراز کیفیت و شرایط و مشخصات اعلامشده توسط فروشنده کالا، و منطبق بودن کالا با شرایط اعلام شده در اطلاعیه عرضه آن
– تامین وثیقههای لازم نزد اتاق پایاپای به منظور تضمین تحویل کالا به خریدار
– عدم وجود محدودیت قانونی جهت انجام معامله توسط عرضهکننده
ذکر این نکته لازم است که در صورت پذیرش یک کالا توسط یک عرضهکننده در سایر بازارهای بورس، امکان پذیرش توسط همان عرضهکننده در بازار فرعی وجود ندارد.
پذیرش در بازار فرعی بورس کالا به چه مدارکی نیاز دارد؟
– فرم شناسه کالا
– فرم سفارش فروش
– پرسشنامه پذیرش
– رسید پرداخت حق پذیرش
– مدارک لازم مربوط به احراز مالکیت عرضهکننده کالا
– تعهد عرضهکننده در مورد فراهم کردن شرایط برای بازدید متقاضی کالا
– قرارداد مشاور پذیرش
– تاییدیه مراجع مربوط در موارد خاص
– مستندات کالاهای وارداتی
– کارمزد معاملات اموال غیرمنقول در بازار فرعی بورس کالا
نکته لازم به ذکر در اینجا این است که کارمزد کارگزاران و بورس کالای ایران با دو نرخ تعیین میشود. نرخ کارمزد کارگزاران به میزان ۰٫۰۰۱۸ مبلغ خرید یا فروش است و کارمزد بورس کالای ایران به میزان ۰٫۰۰۵ مبلغ خرید یا فروش میباشد. همچنین حداکثر مبلغ دریافتی برای کارگزاران و بورس کالا مبلغ ۱۰۰ میلیون ریال تعیین شده است.
پذیرش اموال غیرمنقول در بازار فرعی بورس کالا چگونه انجام میشود؟
لازم است عرضهکننده به منظور هر نوبت عرضه کالا در بازار فرعی یک درخواست مجزا به بورس ارائه داده و موافقت کمیته عرضه را اخذ نماید. تایید عرضه یک کالا در بازار فرعی برای یک بار، دلیلی بر تمدید عرضه آن بدون طی الزامات مربوط نمیباشد. کمیتهی عرضه پس از دریافت مستندات و اطلاعات کالا حداکثر طی 5 روز کاری موافقت یا عدم موافقت خود با پذیرش کالا در بازار فرعی بورس را اعلام میکند. در صورت موافقت کمیتهی عرضه با پذیرش کالا در بازار فرعی، بورس موظف به ارسال امیدنامه کالای پذیرش شده و سایر مستندات مربوط به سازمان خواهد بود. در صورت عدم اعلام نظر سازمان پس از 3 روز کاری، بورس مجاز به انتشار عمومی امیدنامه میباشد.
همچنین در مدت زمان پس از پذیرش و پیش از عرضه کالا در بازار فرعی، کمیته عرضه میتواند هر زمان که نسبت به از دست دادن شرایط پذیرش در بازار فرعی یا نقض مقررات توسط عرضهکننده آگاهی یابد. ضمن اینکه پذیرش کالا در بازار فرعی را لغو کرده و از عرضه آن در بازار فرعی بورس کالا جلوگیری نماید.
معیارهای درج نماد شرکت ها در بازارهای مختلف چه مواردی را شامل میشود؟
همانگونه که میدانید، بورس تهران، دارای چندین بازار و تابلوهای مختلف است. بازار اول مربوط به شرکت های بزرگ و دارای سهام شناور بالاتر میباشد و خود این بازار دارای دو تابلوی اصلی و فرعی است. بازار دوم مربوط به شرکت های کوچک تر است. یعنی شرکتهایی که سرمایه ثبت شده آن ها از ۵۰ میلیارد تومان کمتر باشد. به منظور پذیرش در بورس، لازم است شرکتها شرایط عمومی و اختصاصی تعیین شده را داشته باشند. در صورت عدم احراز شرایط، شرکت مجوز ورود به بورس را کسب نخواهد کرد و میتواند برای ورود به فرابورس اقدام کند.
شرایط عمومی پذیرش در بورس مربوط به وضعیت مالی شرکت و سودآور بودن آن و کیفیت گزارش حسابرس مستقل از وضعیت مالی شرکت میباشد. به عنوان مهمترین معیارهای اختصاصی نیز میتوان به میزان سرمایه شرکت اشاره کرد. شرکت های دارای بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان سرمایه ثبت شده، می توانند درخواست حضور در تابلوی اصلی بازار اول بورس تهران را ارائه کنند. سایر شرکتها میتوانند برای حضور در تابلوی فرعی یا بازار دوم درخواست دهند.
یکی دیگر از شرایط مهم برای بازار بورس ارائه سهام شناور توسط شرکت است. سهام شناور به سهم هایی گفته میشود که در اختیار عموم قرار دارد. با توجه به اینکه سهامداران شرکت ها در زمان عرضه سهام، معمولا تنها درصدی از سهامشان را عرضه میکنند. میزان سهام شناور لازم برای شرکت های تابلوی اصلی، ۲۰ درصد و در تابلوی فرعی و بازار دوم ۱۵ و ۱۰ درصد است.
سخن نهایی
در این مطلب با بازار فرعی بورس کالا، شرایط، مدارک و ساز و کار ورود به آن آشنا شدیم. برای کسب اطلاعات و جزئیات بیشتر در مورد قوانین و مقررات شرایط پذیرش کالا در بورس کالا میتوانید به وبسایت بورس کالای ایران مراجعه نمایید.