ثروت آفرین آموزش سرمایه گذاری در بورس و کسب و کار اینترنتی در وب سایت ثروت آفرین
ایجاد توقف بلند‌مدت در نمادها یکی از عوامل افزایش ریسک نقدشونگی سهام در بازار بورس است. به دلیل اهمیت آگاهی از قوانین مربوط به توقف و بازگشایی نمادها در بورس و تاثیر آن بر انجام معاملات، در این مطلب به قوانین و مقررات مربوط به توقف و بازگشایی نمادها در بورس و فرابورس پرداخته‌ایم.
نمادها در بورس چه وضعیت‌هایی دارند؟
هر نماد در بورس ممکن است 5 وضعیت مختلف را تجربه کند که عبارتند از:
1- مجاز:
در چنین وضعیتی نماد به صورت عادی و بدون هیچ مشکلی قابل معامله است.
2- مجاز – محفوظ:
در این وضعیت نماد برای مدتی محدود متوقف شده است، ولی در حال بازگشایی می‌باشد. بنابراین با احتمال زیادی این نماد به زودی باز می‌شود. در این وضعیت سرمایه‌گذاران می‌توانند برای ارسال سفارش اقدام کنند ولی انجام معامله در این نماد امکان‌پذیر نیست. البته سفارشات در صف قرار می‌گیرند و بلافاصله پس از بازگشایی نماد، قابل معامله می‌باشند.
3- مجاز – متوقف:
در این نوع از وضعیت‌ها نماد به منظور انجام معامله مجاز است، اما سفارش‌گذاری آن به دلایلی برای مدت موقت متوقف شده است. وضعیت‌هایی که در ادامه توضیح می‌دهیم انواع توقف نماد در بازار بورس هستند.
4- ممنوع:
در این وضعیت سهم قابل معامله نیست و نماد بورس در همان روز معاملاتی بازگشایی می‌شود.
5- ممنوع – متوقف:
در این وضعیت نیز امکان معامله سهم وجود ندارد. حتی امکان اجرای دستورات جاری دیگر بر روی سهم نیز برای سرمایه‌گذاران امکان‌پذیر نیست. نکته مهم این است که توقف و بازگشایی نمادها در همان روز قابل انجام نیست. در ادامه دلایل توقف نمادها را با هم بررسی می‌کنیم.
1. توقف به دلیل برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه
کلیه‌ی شرکت‌های فعال در بورس هر سال موظف به برگزاری مجمع عمومی عادی سالیانه به منظور تصویب صورت‌های مالی و تقسیم سود نقدی بین سهامداران هستند. البته شرکت‌ها برای برگزاری این مجامع تا ۴ ماه پس از اتمام سال مالی فرصت دارند. توقف نماد حداقل یک تا دو روز پیش از برگزاری مجمع انجام می‌شود. سرمایه‌گذارانی که قصد شرکت در مجمع را ندارند بهتر است قبل از متوقف شدن آن را بفروشند.
پس از افشای اطلاعات مجمع در سایت کدال و اطلاع عموم، سهم باید حداکثر تا ۲ روز بعد از افشای اطلاعات به صورت حراج ناپیوسته و بدون محدودیت نوسان بازگشایی شود. البته در صورتی که دستور جلسه موضوعی غیر از موارد ذکر شده باشد، بازگشایی نماد به صورت حراج ناپیوسته و با محدودیت نوسان انجام می‌شود.
2. توقف پس از برگزاری مجمع عمومی فوق العاده
برگزاری مجمع عمومی فوق العاده توسط شرکت‌ها به دلایلی مانند افزایش یا کاهش سرمایه صورت می‌گیرد. و لازم است سهامی که برای برگزاری مجمع عمومی فوق العاده آماده می‌شود، یک روز معاملاتی پیش از برگزاری مجمع متوقف گردد. بازگشایی نماد نیز به این صورت است که پس از افشای عمومی اطلاعات مجمع در کدال، لازم است در صورتی که تصمیمات منجر به تغییرات سرمایه نشود، بازگشایی حداکثر تا ۲ روز بعد از افشای اطلاعات صورت گیرد. در صورتی که موضوع مجمع عمومی فوق العاده افزایش سرمایه باشد، در زمان بازگشایی نماد، کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان انجام خواهد شد. در غیر این صورت اقدام به بازگشایی سهم به صورت حراج ناپیوسته و با محدودیت دامنه نوسان، مطابق با نظر و تایید ناظر بازار صورت خواهد گرفت.
3. توقف به دلیل نوسان قیمت پایانی یک سهم بیش از ۲۰ درصد
در صورتی که قیمت پایانی یک سهم برای ۵ روز کاری متوالی، بیش از ۲۰ درصد نوسان مثبت یا منفی داشته باشد، نماد آن در بورس متوقف و بسته می‌شود. در چنین شرایطی نماد به مدت زمان ۶۰ دقیقه در وضعیت سفارش‌گیری قرار می‌گیرد و سپس معاملات سهم در دامنه نوسان فعلی ادامه پیدا می‌کند.
4. توقف ناشی از نوسان قیمت پایانی یک سهم بیش از ۵۰ درصد
در صورتی که قیمت پایانی یک سهم برای مدت زمان ۱۵ روز کاری متوالی، بیش از ۵۰ درصد در جهت مثبت یا منفی نوسان داشته باشد، معاملات آن متوقف می‌شود. در چنین شرایطی شرکت ملزم به برگزاری یک کنفرانس اطلاع‌رسانی از طریق سایت کدال است. در صورت اطلاع‌رسانی شفاف، بازگشایی و کشف قیمت نماد حداکثر ۲ روز کاری پس از توقف با محدودیت دامنه نوسان انجام می‌شود. هم‌چنین در صورت بسته شدن نماد در چنین شرایطی، معاملات کلیه اوراق بهادار مرتبط با آن نماد (یعنی حق تقدم سهام و اوراق مشتقه) نیز با توقف مواجه خواهند شد.
5. توقف به علت افشای اطلاعات با اهمیت
در صورتی که یک شرکت قصد افشای اطلاعات با اهمیتی را به صورت اطلاعیه در سایت کدال داشته باشد، نماد آن بسته و با توقف معاملات مواجه خواهد شد. این اطلاعات با اهمیت در دو دسته اطلاعات با اهمیت گروه (الف) یا (ب) قرار می‌گیرند و بازگشایی سهم با توجه به این که اطلاعات با اهمیت جزو کدام گروه باشد، متفاوت است. اگر اطلاعات افشا شده از گروه (الف) باشد، بازگشایی نماد در روز کاری بعد با کشف قیمت بدون محدودیت دامنه نوسان رخ می‌دهد. ولی در صورتی که افشای اطلاعات با اهمیت از گروه (ب) باشد، بازگشایی نماد با کشف قیمت با محدودیت دامنه نوسان در همان روز و یا حداکثر در روز کاری بعد صورت می‌گیرد. برخی از اطلاعات با اهمیت گروه (الف) موارد زیر را شامل می‌شود.
– تعلیق یا توقف کلیه‌ی فعالیت‌های شرکت یا بخشی از آن
– شروع مجدد فعالیت‌های متوقف شده یا مورد تعلیق
– بهره‌برداری از طرح‌ها یا پروژه‌های جدید
– اعلام ورشکستگی توسط شرکت
– اعلام نتایج مربوط به برگزاری مناقصات یا مزایده‌ها
– تحصیل یا واگذاری سهام یک شرکت دیگر
– ایجاد تغییرات در ترکیب سهامداران عمده شرکت
– ایجاد تعدیلات سنواتی
برخی از اطلاعات با اهمیت گروه (ب) عبارتند از:
– برگزاری مناقصات یا مزایده‌ها توسط خود شرکت
– شرکت در مناقصات یا مزایده‌ها
– پذیرش تعهدات جدید توسط شرکت یا اتمام تعهدات پیشین
– ایجاد تغییرات در ترکیب تولیدات شرکت یا فروش محصولات
– تغییر در وضعیت مشتریان شرکت یا عرضه‌کنندگان عمده آن
– پیشنهاد پرداخت سود توسط شرکت یا تغییر سیاست تقسیم سود به سهامداران
– تغییر حسابرس شرکت
– تصمیم هیئت مدیره به منظور بازخرید سهم یا فروش سهام خزانه
بازگشایی نماد معاملاتی از طریق حراج ناپیوسته پس از اعمال یک مرحله پیش‌گشایش به مدت ۳۰ دقیقه آغاز شده و با اجرای حراج ناپیوسته به پایان می‌رسد. پس از این مرحله، معاملات سهام از طریق حراج پیوسته و در دامنه نوسان مجاز روزانه قیمت طی مدت زمان باقیمانده تا پایان جلسه معاملاتی انجام می‌شود. قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته، بر مبنای همان قیمت کشف شده در حراج ناپیوسته خواهد بود.
توقف و بازگشایی نمادها در بورس به چه صورت اطلاع‌رسانی می‌شود؟
در صورتی که توقف نماد با اطلاع قبلی صورت گیرد، ناظر بازار در همان روز پیغامی را مبنی بر توقف نماد در پایان روز معاملاتی و دلیل آن در سایت tsetmc.com منتشر کرده و به اطلاع سرمایه‌گذاران می‌رساند.
توقف نماد بدون اطلاع قبلی نیز اغلب در صورت بروز مشکلاتی مانند مظنون شدن به استفاده از اطلاعات نهانی در شرکت یا دستکاری قیمت توسط آن، به منظور درخواست شفاف‌‌سازی از شرکت صورت می‌گیرد.
در مورد توقف و بازگشایی نمادها در بورس توجه به چه نکاتی ضروری است؟
– در مرحله پیش گشایش امکان ثبت سفارش وجود دارد، ولی هیچ معامله‌ای در این مرحله قابل انجام نخواهد بود.
– به علت اهمیت کشف قیمت در دوره حراج ناپیوسته، در صورت عدم انجام معامله در این دوره یا عدم تایید معاملات انجام شده در آن توسط بورس، به تشخیص بورس و پس از اطلاع‌رسانی، حراج ناپیوسته موضوع این ماده به صورت مجدد یک بار در همان جلسه معاملاتی یا در ۹۰ دقیقه ابتدای جلسه معاملاتی بعدی قابل تکرار می‌باشد. به هر ترتیب در صورتی که کشف قیمت روی ندهد، آخرین قیمت پایانی نماد معاملاتی به عنوان قیمت مرجع در دوره حراج پیوسته در نظر گرفته می‌شود.
– در مورد قیمت‌گذاری حق تقدم سهام برای اولین بار پس از افزایش سرمایه، در زمان عرضه حق تقدم استفاده نشده در صورتی که پس از دو نوبت حراج ناپیوسته کشف قیمت انجام نشود، حراج ناپیوسته تا کشف قیمت تکرار می‌شود. در زمان عرضه حق تقدم استفاده نشده، مدت زمان حراج ناپیوسته از شروع عملیات حراج آغاز شده و تا پایان جلسه‌ی معاملاتی ادامه پیدا می‌کند.
سخن نهایی
همان‌گونه که با هم مرور کردیم، قوانین متفاوتی در مورد توقف و بازگشایی نمادها در بورس وجود دارد. آگاهی از این قوانین و جزئیات آن‌ها می‌تواند در موفقیت انجام معاملات در زمان درست توسط سرمایه‌گذاران تاثیر زیادی داشته باشد.
