ثروت آفرین آموزش سرمایه گذاری در بورس و کسب و کار اینترنتی در وب سایت ثروت آفرین
همان‌گونه که می‌دانید بازار بورس تنها به پول و اوراق بهادار محدود نمی‌شود. بلکه کالاهایی مانند محصولات کشاورزی، پتروشیمی، فلزات و مواد معدنی هم جزء بازار بورس هستند. به طور کلی بازار بورس مبتنی بر کالا مخصوص کالاهایی است که فروش آن‌ها در بازارهای عادی با پیچیدگی و دشواری مواجه است و به بازار منسجم نیاز دارند. برای فعالیت در این بازار بهتر است معامله گران دستورالعمل پذیرش معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا را مطالعه کنند.
بازار بورس مبتنی بر کالا چه مزایایی دارد؟
بازار بورس کالا یکی از ابزارهای جدید است که به منظور تنظیم بازار و حل برخی کاستی‌های آن ایجاد شده است. این بازار در شفافیت بیشتر فرآیندهای اقتصادی تاثیر مهمی دارد. از جمله مزایای این بازار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
1. تنظیم قیمت و مقابله با نوسانات
بازار بورس کالا قابلیت جلوگیری از نوسانات کاذب قیمت در بازار و محافظت از خریداران و فروشندگان در برابر این نوسانات را دارد. به علاوه این بازار امکان ایجاد یک نظام قیمتگذاری شفاف بر مبنای تعادل میان عرضه و تقاضا را فراهم می‌کند.
همچنین به دلیل نظارت مستمر بر قیمت‌های تعیین شده توسط فروشندگان توسط افراد خبره، این بازار امکان ارتباط مستقیم و بی واسطه میان فروشنده و خریدار را فراهم می‌آورد.
2. امنیت بیشتر
بازار بورس مبتنی بر کالا هم برای طرف خریدار و هم برای طرف فروشنده از نظر اقتصادی امنیت بیشتری دارد. دلیل اول این است که خریدار و فروشنده به خاطر امکان معامله‌ی پایاپای، ریسک کمتری را متحمل می‌شوند. دلیل دوم هم امکان اعطای تسهیلات مالی مورد نیاز برای خرید و فروش کالا به طرفین معامله توسط بازار بورس مبتنی بر کالا می‌باشد.
3. ارائه داده‌های کلان
یکی دیگر از امکانات و مزایای بازار بورس مبتنی بر کالا فراهم آوردن امکان جمع‌آوری داده‌های اقتصادی لازم به منظور اتخاذ تصمیمات اقتصادی خرد و کلان است. در واقع این بازار آمار و ارقام کلان مربوط به خرید و فروش‌های کلی یک کالا یا خدمت را در اختیار کارشناسان، مسئولین و تولیدکنندگان قرار می‌دهد.
بنابراین، تولیدکنندگان با استفاده از این اطلاعات امکان تحلیل و اصلاح کالا یا خدمت مورد نظر را در جهت بهبود کیفیت و کمیت خواهند داشت. کارشناسان و مسئولین نیز می‌توانند با کمک چنین اطلاعاتی تحلیل‌ها و برنامه‌ریزی‌های مورد نیاز برای ارتقای فرایندها را آسان‌تر انجام دهند.
در نهایت بازار بورس مبتنی بر کالا اولین قدم برای حرکت در جهت بازار مدرن و جهانی است. چون حرکت در مسیر پیشرفت اقتصادی و به کارگیری تکنولوژی روز جهانی در بازار برای هر کشوری اجتناب ناپذیر است.
مسئولیت پذیرش کالا در بازار بورس کالا با چه کسانی است؟
بازار بورس کالای ایران بخش‌هایی مانند بازار فیزیکی، بازار اوراق بهادار مبتنی بر کالا و بازار صندوق‌های سرمایه‌گذاری را شامل می‌شود. امکان فعالیت در این بازار تنها برای افراد خبره‌ی دارای مجوز کارگزاری در بازار بورس، فراهم است. بنابراین این افراد به عنوان مشاور در فرآیند پذیرش و عرضه‌ی کالا فعالیت کرده، مدارک لازم برای پذیرش کالا را ارزیابی می‌کنند، و ناظر بر رعایت مقررات در فرآیند پذیرش هستند. به علاوه هیئت پذیرش وظیفه‌ی ارائه‌ی مشاوره به خریداران و فروشندگان را نیز به عهده دارند.
هیئت پذیرش
– رئیس هیئت مدیره‌ی سازمان یا یکی نفر از اعضای هیات مدیره به نمایندگی از او
– رئیس هیئت مدیره‌ی بورس اوراق بهادار یا یک نفر از اعضای هیات مدیره به نمایندگی از او
– یک نفر خبره‌ی مالی آشنا به صنعت به پیشنهاد هیئت مدیره‌ی کانون کارگزاران بورس و تایید هیئت مدیره‌ی سازمان
– یک نفر خبره‌ی مالی آشنا به صنعت، به انتخاب هیئت مدیره‌ی سازمان
– یک نفر خبره‌ی مالی آشنا به صنعت، به انتخاب هیئت مدیره‌ی بورس
– مدیر عامل سازمان بورس، به عنوان دبیر هیئت مدیره (و بدون حق رای) یا یکی از مدیران بورس به نمایندگی از او
فرم‌ها و مدارک لازم برای پذیرش کالا در بورس کالا کدامند؟
همان‌گونه که بیان شد، بازار بورس مبتنی بر کالا امکان شفافیت اطلاعاتی را در مورد کالاها و خدمات ارائه شده فراهم می‌آورد، این اطلاعات در قالب چند مورد مختلف به خریدار ارائه می‌شوند.
یکی از مواردی است که ارائه آن در فرآیند پذیرش کالا ضروری است، نشان استاندارد می‌باشد. همچنین ارائه دهنده‌ی کالا باید اطلاعات مربوط به کالا را به صورت کامل در فرم‌هایی به نام امیدنامه، پرسشنامه و فرم شناسه کالا به خریدار و کارشناس تحویل دهد. لازم است تا تولید کننده با تعهد کتبی، اجازه و امکان بازدید از تاسیسات و خط تولیدش را برای خریدار تضمین کند.
مدارک مورد نیاز برای کالاهای وارداتی
با توجه به این‌که کلیه‌ی کالاهای ارائه شده در بازار بورس مبتنی بر کالا ساخت داخل کشور نیستند. کالاهایی که از خارج کشور وارد می‌شوند، مشمول قوانین متفاوتی خواهند بود. از جمله مدارک لازم که باید در زمان پذیرش کالا ارائه شوند، برگ سبز گمرکی، گواهی بازرسی مبدا یا مقصد و قبض انبار (برای کالاهایی که از گمرکات ترخیص و به انبارهای داخلی حمل شده‌اند)، می‌باشند.
در صورت عدم ترخیص کالایی که درخواست پذیرش آن را دارید، لازم است به جای مدارک بالا، پروفرمای کالای وارداتی، گواهی کیفیت صادرشده توسط تولید کننده، تعهد وارد کننده مبنی بر تحویل کالا بر اساس گواهی کیفیت ارائه شده و همچنین تعهدنامه‌ی واردکننده مبنی بر ارائه‌ی مدارک لازم پس از ترخیص و پیش از تحویل کالا به مشتری را به بازار بورس ارائه نمایید.
شرایط پذیرش کالا در بازار بورس کالا چیست؟
شرایط متقاضی
افراد مایل به پذیرش کالا در بازار بورس مبتنی بر کالا باید سابقه‌ی خوبی در بازار کالای مورد پذیرش داشته باشند و قادر به ارائه چشم‌انداز روشنی از ادامه‌ی فعالیتشان در آن زمینه به کارشناس مربوطه باشند.
شرایط کالا
شرط پذیرش کالا انتخاب درست میزان عرضه‌ی آن است. میزان عرضه باید به میزانی باشد که امکان تعیین قیمت کالا به صورت منصفانه را برای بازار فراهم کند. همچنین، کالا نباید از نظر قانونی مشمول محدودیت قیمتگذاری و انحصار عرضه و تقاضا باشد.
تعیین حداقل عرضه‌ی سالیانه و حداقل عرضه در بازار بورس نیز بر عهده‌ی هیئت پذیرش است.
پس از ارائه درخواست پذیرش با چه فرایندی مواجه می‌شویم؟
پس از ارائه درخواست پذیرش کالا به هیئت پذیرش، این هیئت ۳۰ روز برای بررسی آن زمان دارد. پس از اتمام مهلت ۳۰ روزه این هیئت ملزم به ارائه پاسخ تایید یا رد درخواست به همراه گزارش کاملی از دلایل آن است. در صورت رد تقاضا، متقاضی مجاز است تا ۱۰ روز اعتراض خود را به دبیرخانه‌ی سازمان ارائه دهد. در صورت پذیرش اعتراض متقاضی، هیئت پذیرش مجددا آن را مورد بررسی قرار خواهد داد. در صورت رد اعتراض متقاضی می‌تواند پس از گذشت شش ماه و با پرداخت هزینه‌ی پذیرش، درخواستش را تکرار نماید.
درخواست عرضه کالاهای مشابه در بازار چه شرایطی دارد؟
اگر کالای مورد نظر شما برای پذیرش، دارای مورد مشابهی در بازار بورس مبتنی بر کالا باشد، لازم است علاوه بر فرم‌های مذکور در بخش پذیرش کالا، یک فرم تطابق کالا هم تکمیل کنید. مسئولیت رسیدگی به چنین درخواست‌هایی با کمیته‌ی عرضه است. این کمیته شامل یک عضو هیئت مدیره، مدیرعامل بورس و یک نفر خبره‌ی صنعت به پیشنهاد مدیرعامل بورس و تایید هیئت مدیره‌ی بورس می‌باشد. این کمیته حداکثر هفت روز کاری مهلت دارد تا ضمن بررسی درخواست پذیرش کالای مشابه، پاسخ خود را اعلام نماید. در این مورد هم مانند درخواست کالا، داشتن سابقه‌ی خوب در عرضه‌ی کالا به بازار بورس مبتنی بر کالا و عدم مشمولیت محدودیت‌های قانونی و قیمتگذاری برای کالای قابل ارائه ضروری هستند. همچنین کالای مورد درخواست باید تمامی استاندارد‌های مربوط به پذیرش کالا را داشته باشد و از قوانین و مشخصات درج کالا تبعیت کند. در صورت موافقت کمیته‌ی عرضه با درخواستتان، سازمان بورس امیدنامه‌ی شما را در اختیار سازمان می‌گذارد. در مرحله‌ی بعد نیز امیدنامه در وبسایت رسمی سازمان بورس منتشر می‌شود.
برای تعلیق و لغو پذیرش کالا چه شرایط وجود دارد؟
در صورت عدم رعایت تمام یا بخشی از دستورالعمل‌های پذیرش معاملات کالا در بازار بورس مبتنی بر کالا، بورس می‌تواند حداقل ۳ ماه و در صورت تایید هیئت پذیرش حداکثر ۶ ماه پذیرش کالای شما را با تعلیق مواجه کند. رفع تعلیق هم نیازمند رفع تمام مشکلات موجود در کالا یا مدارک مربوط به آن می‌باشد. در این صورت، بورس فورا تعلیق کالا را لغو کرده و گزارش رفع تعلیق را به همراه توضیحات کامل به هیئت پذیرش ارائه خواهد داد. اما در صورت عدم رفع مشکلات پس از مدت زمان ۶ ماه، سازمان بورس می‌تواند پذیرش کالای شما را کلا لغو کند. البته باز هم ۳۰ روز کاری مهلت دارید تا ضمن رفع مشکلات، گزارش آن را به هیئت پذیرش ارائه دهید. در صورت توافق این هیئت، امکان بازپس‌گیری پذیرش نیز برای شما فراهم می‌شود. در صورت رد مجدد درخواستتان توسط هیئت پذیرش نیز، ۱۰ روز کاری برای اعلام مراتب اعتراض خود به دبیرخانه‌ی سازمان فرصت دارید. در نهایت در صورت رد اعتراض باید به مدت یک سال صبر کنید تا بتوانید با رعایت کلیه‌ی موازین و شرایط لازم درخواست پذیرش مجدد کالای خود را بدهید.
منظور از اوراق بهادار مبتنی بر کالا چیست؟
اوراق بهادار معمولی همواره ارزش ثابتی دارند که به ارزش اولیه‌ی اوراق و نرخ سود آن‌ها بستگی دارد. اما، اوراق بهادار مبتنی بر کالا ارزش ثابتی ندارند و در واقع ارزش آن‌ها ارتباط مستقیمی با قیمت یک کالای مشخص دارد. یعنی در صورت افزایش یا کاهش ارزش کالای مورد نظر، قیمت اوراق بهادار مبتنی بر آن کالا نیز با تغییراتی مواجه می‌شود. این اوراق بهادار معمولا توسط شرکتهایی ارائه می‌شوند که تولیدکنند‌ه‌ی آن کالا هستند. معمولا در صورتی این اوراق بهادار توسط سرمایه‌گذاران خریداری می‌شود که انتظار افزایش قیمت آن را در آینده داشته باشند.
پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا چگونه انجام می‌گیرد؟
دقیقا مانند کالا، اوراق بهادار مبتنی بر کالا هم در صورت تایید هیئت پذیرش در بازار بورس پذیرفته می‌شوند. مدارک لازم برای ارائه به این هیئت شامل تعریف دارایی پایه و شرح کامل استاندارد‌های مربوط به آن است. همچنین ارائه توضیحات در مورد بازار نقدی دارایی پایه (یا همان کالا)، آمار تولید، مصرف، صادرات و واردات و همچنین تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان عمده‌ی داخلی و خارجی از جمله مواردی هستند که باید در درخواست شما ذکر شوند. به علاوه در صورت وجود قانون خاصی در مورد تولید، مصرف، قیمتگذاری، واردات و یا صادرات دارایی پایه، شرح آن در درخواست لازم است. یکی دیگر از مواردی که باید در درخواست پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا موجود باشد، شرح تاریخچه‌ی کالا در ۳ سال گذشته است. یعنی روند نوسانات قیمت این کالا در سه سال گذشته، به علاوه‌ی دامنه‌ی تغییرات قیمت روزانه و سقف حجم هر سفارش حتما باید در درخواست شما درج شده باشند. ۴۵ روز پس از ارائه درخواست پذیرش، گزارش هیئت در مورد پذیرش یا رد این درخواست به شما ارائه می‌شود. در صورت پذیرش، سازمان بورس به منظور درج اوراق بهادار مبتنی بر کالای شما در فهرست نرخ‌های رسمی بورس و انتشار امیدنامه‌ی مربوط به آن ۳ ماه مهلت دارد.
سخن نهایی
در این مطلب شرح بسیار مختصری از دستورالعمل پذیرش معاملات کالا و اوراق بهادار مبتنی بر کالا در سازمان بورس ایران به شما ارائه شد. همان‌گونه که مشاهده کردید، این فرآیند بسیار پیچیده و دارای چالش‌های فراوانی است. به همین دلیل لازم است پیش از اقدام برای پذیرش کالای خود در این بازار، تحقیقات و بررسی‌های بیشتری انجام داده و با افراد حرفه‌ای و دارای تجربه در این زمینه مشورت کنید. همچنین در صورت تمایل می‌توانید از خدمات شرکتهایی استفاده کنید که خدمات مشاوره در مورد ورود به بازار بورس و معاملات آن را ارائه می‌دهند. در هر حال فراموش نکنید ورود بدون آگاهی به این بازار و فرآیندهای آن می‌تواند صدمات جدی به شما و کسب و کارتان وارد کند.
