ارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) یک ارز ملی به حساب میآید. این ارز یک نوع پول است که یک نهاد ناظر آن را منتشر کرده و کنترل میکند. به همین دلیل ارز دیجیتال بانک مرکزی کاملا تحت نظارت دولت است. یکی از دلایل استفاده از ارزهای دیجیتال توسط کاربران غیر متمرکز بودن آن به حساب میآید. احتمالا شما هم میپرسید: چرا باید از یک پول دیجیتال به عنوان نماینده پول فیات استفاده کنیم؟ برای جواب به این سوال باید چند قدم همراه ما باشید.
با انتشار ارز دیجیتال بانک مرکزی، این نهاد هم به عنوان ناظر و هم دارنده حساب خواهد بود. هر واحد ارز دیجیتال در این روند معادل دیجیتال یک اسکناس است. بانک مرکزی در این روند معمولا از فناوری DLT کمک میگیرد. ارز دیجیتال بانک مرکزی واکنش به محبوبیت روزافزون ارزهای دیجیتال به حساب میآید. واکنش به این دلیل اتفاق میافتد که ارزهای دیجیتال در محدوده نظارت یک دولت یا حکومت قرار ندارند.
ارز دیجیتال بانک مرکزی تلاش میکند تا راحتی و امنیت مبادلات مدرن را با ویژگیهای قدیمی اما کارآمد سیستم بانکی ترکیب کند. در سیستم متداول بانکی، گردش پول مدیریت میشود و پول دارای پشتوانه است.
سوییس و ارزهای دیجیتال
برای بررسی بهتر به اروپا و یکی از کشورهای آزاد در مبادلات بانکی سفر میکنیم. توماس موزر رئیس هیئت مدیره بانک ملی سوئیس است. او در ماه ژوئن اعلام کرد: ارزهای دیجیتال و بلاک چین به اندازهای نوآورانه نیست که ما یک ارز دیجیتال با پشتوانه دولتی منتشر کنیم. موزر به موضع سخت خود در کنفرانس بلاک چین کریپتو در شهر زوگ سوئیس ادامه داد و گفت: بلاک چین در وضعیت امروز با اختراع بیمصرف مثل CD (لوح فشرده) تفاوتی ندارد و ارزهای دیجیتال تنها یک تقلید از کالاهای موجود مانند سهام دیجیتال، اوراق قرضه و بنهای خرید هستند.
یک روز بعد موزر به وب سایت بیزنس اینسایدر گفت: بانکهای مرکزی در ابتدا به انتشار ارزهای دیجیتال علاقه داشتند اما در حال حاضر به دلیل تاثیرات CBDC بر ثبات مالی، اشتیاق آنها رو به کاهش است.
این اظهارات در حالی اتفاق میافتد که سوئیس مدتی قبل به انتشار ارز دیجیتال بانک مرکزی علاقه نشان داده بود و حتی “ایفرانک” به عنوان نام آن ارز دیجیتال انتخاب شده بود. در ماه می شورای فدرال دولت سوئیس یک گزارش تهیه کرد، گزارش آنها شامل ریسکها و فرصتهای معرفی یک ارزش دیجیتال با پشتوانه دولتی بود. ایده ایجاد ارزش دیجیتال ایفرانک برای اولین بار توسط رومئو لاچر، رئیس بورس و اوراق بهادار سوئیس مطرح شد. به نظر او ایفرانک تحت نظارت بانک مرکزی هم افزایی خوبی ایجاد کرده و برای اقتصاد مفید است.
چین، درست مخالف سوئیس
چینیها لب مرز معرفی ارز مجازی خود قرار دارند. آنها برای مدتهای طولانی ایده ارز دیجیتال بانک مرکزی را در سر داشتند، در کشور چین هر کاری باید تحت کنترل دولت باشد. در چند ماه اخیر فعالیتهای آزمایشی و بررسی ارز دولتی چین گسترش یافته است. آنها یک مرکز جدیدی را در شهر نانجینگ افتتاح کردهاند. آیا ارز دیجیتال ملی چین در حال اجرا است؟ این کشور برای ایجاد یک ساختار امن اطلاعات و تراشهای که تراکنشهای دیجیتال را ممکن کند نیروهای کارشناس جذب میکند.
ژو زیاوچوان رئیس بانک خلق چین است. او گفت: اگر فناوری بلاک چین توسعه پیدا کند، روی مصرف کنندگان تاثیر منفی خواهد داشت. همچنان ممکن است اثرات نا مشخصی بر ثبات مالی و سیاست پولی داشته باشد. در ادامه گفت: ارزهای دیجیتال در نهایت باعث کاهش گردش نقدیندگی میشود اما حکومت خلق چین باید از خسارات قابل توجه و غیر قابل جبران به اقتصاد کشور جلوگیری کند.
ویژگیهای ارز دیجیتال بانک مرکزی
آنها به جای پول فیات استفاده نخواهند شد. هدف از ایجاد و استفاده از ارز دیجیتال ملی ایجاد یک مکمل برای پول فیات است
تمام ارزهای دیجیتال بانک مرکزی از فناوری بلاک چین استفاده نمیکنند
برخی از بانکهای مرکزی برای ایجاد ارز ملی خود از بلاک چین ارزهای دیجیتال معمول در دنیا استفاده میکنند. برخی دیگر از بلاک چین اختصاصی خود کمک میگیرند
دفتر کل توزیع (DLT) با انتخاب بانک مرکزی تنها در اختیار تعدادی از نهادهای منتخب قرار میگیرد. در نتیجه آن را یک ارز متمرکز میدانیم
یک ارز دیجیتال بانک مرکزی کالا نیست و ارزش کالایی ندارد
پرداختهای انجام شده به این روش امنیت بالا را در کنار سرعت بالا ممکن میکند. این موضوع در شرایط بحرانی مانند همه گیری ویروس کرونا اهمیت دارد
مزایا و معایب ارز دیجیتال بانک مرکزی
برای استفاده از یک روش نوین باید خوبیها و بدیهای آن را در دو کفه ترازو قرار دهیم. در مورد ارز ملی به شرح زیر است.
مزایا
به کمک فناوریهای جدید استفاده شده در ارز ملی، هزینه نقل و انتقال مالی به مقدار قابل توجه کاهش پیدا میکند
چاپ ارز فیات برای بانک مرکزی هر کشور هزینه قابل توجهی دارد. اگر قرار بر استفاده از ارزهای دیجیتال و بدون چاپ باشد، هزینه دولت کاهش پیدا میکند
تراکنشها در بلاک چین متداول امروزی برگشت پذیر نیست. به عبارتی اگر شما مقداری بیت کوین را به اشتباه برای یک فرد ارسال کنید، امکان پیگیری و بازگشت آن مبلغ وجود ندارد. ارزهای ملی به دلیل تحت نظارت بودن با این نوع مسائل و مشکلات رو به رو نمیشوند
استفاده از ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین برای امور روزانه بسیار پرهزینه است. استفاده از ارزهای فیات دیجیتالی میتواند یک عمل بسیار هوشمندانه در نقل و انتقال مالی باشد
با استفاده از ارزهای دیجیتال ملی شناسایی افراد ممکن میشود. دولت میتواند به هر دلیلی که میخواهد، مبدا و مقصد را کنترل کند. پرداختهای غیر قانونی و پولشویی به راحتی قابل پیگیری خواهند بود
گاهی اوقات پیگیری پولهای فیات امروزی به کاری دشوار تبدیل میشود. کلاهبرداران به کمک روشهایی پول را غیر قابل ردیابی میکنند. ارزهای دیجیتال برای مقابله با کلاهبرداری عملکرد بسیار بهتری دارند
معایب
یکی از ویژگیهای مهم ارزهای دیجیتال غیر متمرکز بود آن است. این ویژگی از دلایل بسیار مهم کاربران برای استفاده از ارزهای دیجیتال به حساب میآید. متاسفانه ارز دیجیتال بانک مرکزی با وجود چند نهاد ناظر به یک پول متمرکز تبدیل میشود
تمام مردم توانایی کار با ارزهای دیجیتال را ندارند. اگر یکی از شهروندان نتواند کار با ارز دیجیتال ملی را یاد بگیرد با مشکلات جدی رو به رو خواهد شد
با دیجیتال شدن پول خطرات نیز افزایش پیدا میکند. به تازگی شبکه سوخت کشور ایران مورد حمله قرار گرفته، اگر به شبکه پول دیجیتال کشور حمله شود با چه پیامدهایی رو به رو خواهیم شد؟
تفاوت ارز دیجیتال بانک مرکزی و سایر ارزهای دیجیتال
از تعریف به زبان ساده شروع میکنیم: ارزهای دیجیتال بانک مرکزی تقریبا متمرکز یا کاملا متمرکز هستند در حالی که ارزهای دیجیتال مانند بیت کوین و اتریوم کاملا غیر متمرکز به حساب میآیند.
ارزهای دیجیتال معمولا تعداد مشخصی دارند. برای مثال: تعداد کل بیت کوینهای موجود در جهان 21 میلیون واحد است که تا این لحظه تمام آنها استخراج نشدهاند. ارزهای دیجیتال بانک مرکزی میتوانند بر اساس سیاستهای مالی هر کشور و نظر دولت کم یا زیاد شوند. در واقع تعداد مشخصی ندارند. پشتوانه ارزهای دیجیتال ملی به ارز فیات آن کشور گره خورده است. پشتوانه ارزهای دیجیتال متداول به اعتبار و مقبولیت آن نزد مردم بستگی دارد.
انواع ارز دیجیتال بانک مرکزی
ارزهای دیجیتال ملی توکنی
این نوع ارزهای دیجیتال ملی را میتوانیم مثل هر نوع توکن دیگر از یک کیف پول دیجیتال به کیف پول دیجیتال دیگر منتقل کنیم.
ارزهای دیجیتال ملی مبتنی بر حساب
اگر یک ارز دیجیتال مبتنی بر حساب باشد، عملکردی شبیه به بانکهای امروزی خواهد داشت. کاربران برای استفاده از این نوع ارز باید یک حساب ایجاد کرده و سپس تراکنش مورد نظر را انجام دهند.
سخن آخر
ارزهای دیجیتال مبادلات مالی و پول را با مفاهیم جدید تعریف کردند. شاید مهمترین ویژگی یک ارز دیجیتال غیر متمرکز بودن آن باشد. زمانی که ما از ارزهای دیجیتال ملی صحبت میکنیم یعنی ویژگی مهم غیر متمرکز بودن زیر سوال میرود. آیا نظارت بر مبادلات مالی خوب است؟ نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید.